Portfolio de Flore
Occitan
Lo Mistèri dels Creissels 10
A - Lo tèxte
La fèsta de la musica
• Mamà, dintrarem quand la musica s'arrestarà, ditz Fèliç la man sus la punhada de la pòrta.
• Ai plan ausit, as dit "Quand la musica s'arrestarà" ! Te rapelaràs çò que venes de dire, ieu lo doblidarai pas !
• De segur que deman me cal anar al collègi !
Tota la còla d'amics es de sortida per la fèsta. Es l'eveniment, l'escòla de musica balha un concèrt.
I aurà qualques amics sus l'empont. Nicolau, Magali, Garança, Rafael e qualques autres s'endralhan cap al parc del Castèl ont se debana la fèsta. Las cadièras a l'entorn son totas occupadas. Los projectors de la scèna s'alucan, los del parc atudats daissan los espectators dins l'escurina. Ara los primièrs musicians montan sus l'empont jos los aplaudiments dels parents e dels amics. Cada còp que reconeisson un amic, la còla manifèsta son estrambòrd. Florian amb sa trompeta, Elodia amb son saxò penjat al còl, Eloïsa la clarineta sarrada contra ela e Laurí amb sa flaüta plan lusenta. Maxim monta lo darrièr amb una bagueta de tambor dins cada man. An drech a unas aclamacions brusentas. Un trentenat de joves e qualques seniòrs – de segur los professors – espèran dreches l'arribada del director que presentarà lo concèrt.
• Sabiái pas que Laurí jogava aqueste ser, fa Fèliç, es venguda fòrta en musica per se trapar dins l'orquèstra.
Mentretant, lo director saluda lo public, fa signe als musicians que s'assetan e installan las particions suls pupitres.
Un moment de silenci per se concentrar, una batuda per balhar lo tempò, un, dos, tres, lo concèrt comença.
Serioses coma de papas, los joves dins l'orquèstra donan una interpretacion fòrça bona tan de las musicas classicas o modèrnas coma las cançons armonizadas, de uèi o d'un còp èra, occitanas o d'autras regions; la serada se debana dins lo calabrun per un public atentiu e urós. Cada còp qu'una cançon es jogada, lo director convida los espectators a cantar amb los musicians. Dins las melodias doças, las nòtas agudas de la flaüta vòlan dins l'aire tebés, mentre que lo saxò jòga lo contracant. Dins las peças mai elevadas, los coires se fan ben ausir ritmats per las percussions. Totes los musicians donan vertadièrament un concèrt de qualitat saludat a la fin per de "òsca!" e d'aplaudiments.
L'espectacle acabat, las particions plegadas, los pupitres rambats, los instruments dins lor estug, los artistas davalan de l'empont e Maxim, Florian, Eloïsa e Laurí, 22 encara tot afiscats, tornan amb la còla que los espèra per los felicitar. Fèliç se sarra de Laurí.
• M'aviás pas dit que jogavas per la fèsta.
• Era mon secret, m'as pas dit lo tèu, t'ai pas dit lo mèu.
• T'ai explicat que lo te pòdi pas dire, es una causa grèva, seriosa.
• E as paur que lo te garde pas ton secret ?
• Es qu'es complicat.
• Es aquò, me fas pas fisença !
• Mas non, es qu'es long a explicar.
• Vòli pas tot saupre, just per...
• Un jorn te metrai al perfum.
• Es quicòm del collègi ?
• Non. Escota, farai mai qu'aquò te menarai...
• E ! vosautres dos de qué fasètz ? Venètz o demoratz ?
• Arribam.
• Te prometi que dirai tot.
• Segur ?
• Promes, jurat.
• Ont anatz ?
• Tot lo mond a lo còl sec d'aveire cantat e jogat.
• Al Tabó ?
• Va plan.
Coma se'n anavan, una dòna se sarra del grop. Plan esmoguda.
• Avètz pas vist un pichon gos ?
• Avèm pas fait atencion.
• De quina color ?
• Blanc, es un terrièr anglés.
• Vos a escapat ?
• Sabi pas? Normalament demòra totjorn a costat de ieu.
• Era del temps del concèrt ?
• Oc, èri assetada al fons justament per lo chin.
• Es gròs aquel animal ?
• Non, a pena cinc quilòs.
• Mossega ?
• Non, es manhac coma tot.
• L'avètz sonat ? Cossí se ditz ?
• Blanquet, coma a lo pel blanc e long...
• Se lo vesèm, de qué fasèm ?
• M'en vau esperar un moment encara aquí...Mercé encara.
• Çò melhor per vos seriá d'anar a la policia, lo sergent Garcia se mainarà per lo vos trobar lo vòstre Blanquet.
Tota la còla davalèt al pòrt per beure un còp. Foguèt mai long que previst, i aviá un molon de mond al Tabó. L'episòdi del gos foguèt lèu oblidat en escotar los 23 musicians dire lor esmoguda de se trobar en faciá d'un public amb l'angoissa de la marrida nòta, la paur del coac.
Quand Fèliç dintrèt a l'ostal, sa maire l'esperava.
• Me sembla qu'aquel concèrt es estat plan long.
• Es qu'una dòna nos a arrestats, aviá perdut son gos.
• Se sonava pas Miquèl e aviá pas perdut son gat ? Fai-me lo poton e al lièit lèu que deman i a collègi.
Feliç comprenguèt que sa maire èra pas engulhada per l'argument, li faguèt lo poton e s'en anèt colcar.
empont = scèna Escurina : negre Calabrun = crepuscul
abó : nom d'un bar
B - Questions (de copiar / pegar dins son portfolio puèi balhar las responsas en plaça dels punts...................)
CAPITOL 10
1.Ont va Fèliç per la serada ?
Feliç va al concert de l'escola de musica
2. Qual es que jòga de ? :
Saxò ; ..........................................
Tambor : ..........................................
Clarineta : ..........................................
Flaüta : ..........................................
Trompeta : ..........................................
3. De qu'es lo secret de la Laurí ?
Lo secret de Laurí es que joga dins lo concert
4. Ont van los joves aprèp lo concèrt ?
Van beure un còp al Tabó
La dòna interpela lo grop perque perdèt son chin
6. Ont poiriá èsser lo gos ?
Poiriá èsser dies la galeria
7. Fas una descripcion del gos :
Lo gos es blanc, pichòt, es un terrièr anglés. Pesa a Pena cinc quilòs e es manhac.
8. Perque la mamà sembla pas contenta a la fin del raconte ?
La maire sembla pas contenta perque Feliç es demorat aprep la fèsta, es pas dintrat directament a l'ostal.
Sembla pas creire l'escusa de Feliç.
Les chaises autour sont toutes occupées. Les projecteurs de la scène s'allument, ceux du parc éteints laissent les spectateurs dans l'obscurité. Maintenant les premiers musiciens montent sur l'estrade sous les applaudissements des parents et des amis. Chaque fois qu'ils reconnaissent un ami, le groupe manifeste son enthousiasme.
La banana del Segalar
1 - Quora e qual tornèt de las isclas amb de plants de bananièrs?
En 1830, Joan del garric.
2 - Ont las anavan portar per las vendre?
a Baraqueville
3 - Quin es la particularitat de la banana del Segalar, a la debuta?
buta drecha
4 - Perque los paisans se botèron de corbar los fruches?
per s'adaptar al comercio mondial
5 - Cossi faguèron eles per la tòrcer (tordre)?
l'atacavan a sas extremitats e la daissavan pendre , la banana se torcià al bot d'un moment.
6 - Quin es la particularitat de la banana del Segalar al nivèl del gost?
En secar, la banana prenià lo gost del fum, èra de bananas fumadas.
7 - De vòstre vejaire tot aquò es verai? Perque????
Non prevue las bananas son fruches exotics que pòdon pas creisser aqui. Tanben, la metod per las corbar es ridicul.
Oc, o sabi encara aquela aventura, mas soi segur que volètz saupre la seguida!!
LO TEXTE
Al castèl de Sant Martin
Qualques jorns apuèi, los dos fraires son liures e del temps que lor maire es al trabalh, an una tantossada tota per menar una exploracion a Sant Martin. Aquí suspresa, a Sant Martin, a costat del mas, i a las roïnas d'un castèl. Lo mas sembla plan ocupat, mas lo castèl, el, es abandonat. Es cap a las roïnas que van, una mena de caminòl se dessenha dins las èrbas prautidas. Las bicicletas amagadas jos un bartàs, an lèu fach los quatre passes que van del camin al castèl. Fan lo torn d'un molon de pèiras , encara d'èrbas prautidas que menan a un espaci liure. Son dins la cort del castèl. Al mitan, un trauc rectangular mai o mens tampat amb de brancas secas, bada, tot negre.
• Anam veire çò que i a al fons ?
• Òc, avèm las lampas.
Las brancas enlevadas, un escalièr se presenta. Un desenat de grasas e en bas una sala. De crotons ?
• Saique anam pas trobar un esqueleta ?
• Riscas pas res, per que ai coma l'impression que sèm pas los primièrs a venir aicí, lo camin es plan marcat.
• Es verai, me sembla sentir una odor de tabat.
La sala de las parets de pèiras secas es pavada amb dins un recanton, una pòrta vièlha que sembla tota destrantalhada.
• Anam ensajar de dobrir, de que ditz aquela pòrta ?
• Se la podèm entrebadar, veirem ben.
La pòrta se revela puslèu en bon estat. Es barrada e tan Fèliç, coma Mariò la pòdon pas dobrir. Pas de sarralha, segur que i a un sistèma. Los dos fraires bolegan la punhada, la viran d'un costat de l'autre, pas res.
• Es un pauc estranh qu'una pòrta que sembla vièlha siá tan solida.
• I a pas gaire que la punhada a servit, gaita i a pas de rovilh e los gafons son estats onchats.
• De que i a qu'empacha de dobrir ?
A la lusor d'una lampa, Mariò examina la sarralha.
• Es pas un pèile que tampa me sembla qu'es una simpla cadaula entre la paret e la fusta.
• Sufiriá d'una lama de cotèl per la faire sautar.
• Ai mon Laguiòla dins la pòcha, anam ensajar.
La mèla passada entre paret e pòrta, jos la lama de fèrre, Mariò ensaja de faire montar la cadaula. Res a faire.
• Daissa-me ensajar.
Fèliç torna passar la lama del cotèl entre paret e pòrta, mas per dessús lo fèrre e la quicha. La cadaula s'abaissa.
• Tiras la punhada del temps que manteni la bartavèla en bas.
Sens lo mendre esfòrç la pòrta vira, un escalièr estrech se presenta davant eles, davala doçament.
• Quina idèa de metre la cadaula al rebors !
• I anam ?
• Solide. Mas anam empachar la pòrta de se tampar, òm sap jamai.
• As pas que de i metre una calada per la blocar.
Lo cercle de lum de la lampa lor ensenha, al cap de qualques grasas de l'escalièr, que son dins una sala que Fèliç reconeis.
• Sèm a la sala de las cadenas.
• Osca ! Ara sabem que i a un passatge del Castèl de Sant Martin fins al Trauc del Rainal. Lo caldrà faire vistalhar a Julian.
• Ont es lo trauc per ont gaitàvem de l'autre costat ?
Lo cercle luminós balaja totas las parets e a un mètre del sòl veson las tres pèiras que tampan la galariá. A costat qualques paletas amonteladas.
• Gaita ! L' autre jorn sèm arribats de l'autre costat.
• Amb aquelas paletas òm poiriá montar dins la galariá.
• De qué fasèm ? Passam per l'autre costat ?
• Non, ditz Mariò, òm pòt pas daissar las bicicletas. E anem sortir luènh d'aicí.
Virèron encara un moment dins la sala. En mai del tabat, una odor estranha regnava.
• Aquela odor la coneissi mas pòdi pas dire çò qu'es.
• Veja, de grasalas amb las cadenas.
Levat aquel detalh, res de particular. Tornèron montar l'escalièr e arribèron a la pòrta. Era barrada.
• T'aviái dich de la daissar dobèrta !
• L'ai daissada dobèrta, i aviái mes una calada al mitan.
• Pòt pas èstre lo ven que l'a tampada, n' i a pas.
• E la pòrta auriá clacat, l'auriái ausit.
• E la pèira seriá al mitan de l'escalièr.
• Saique, anam pas demorar embarrats aquí !
• Podèm totjorn passar de l'autre costat.
• Anam tornar dobrir. D'aqueste costat me sembla aisit.
Efectivament la manòbra cap en bas de la cadaula es de bon faire a la man. Amb un sospir de solatjament, rapidament, los dos fraires tornan montar los grases de l'escalièr per se trapar al solelh de la cort del castèl.
• Compreni pas çò que s'es passat. I a quicòm de pas normal.
• Cala-te. Espèra !
Fèliç torna davalar e trenta segondas mai tard remonta amb entre los dets un estug de cigarretas.
• I èra pas tot ara quand avèm visitat. E i sèm passats davant sens i prestar atencion de la paur d'èstre presonièrs quand remontèrem. E tot d'un còp quand as dich que la pòrta barrada èra pas normal, le preséncia estranha d'aquel estug roge dins aquel luòc m'es venguda al cap.
• Qualqu'un nos a vistes e nos joguèt aquela farsa.
VOCABULARI
bada = per res crotons = cavas, presons del castèl destrantalhada = espeta completament rovilh = "rouillé" pèile = "pêne d’une serrure" cadaula, bartavèla = "loquet"
onchats = avèm mes d'òli per que foncciona mièlhs mèla =lama del cotèl grasadas = bassinas, bòls calada = pèira gròssa
QUESTIONS
1 - Quin darrièr luòc Feliç e Mariò van vesitar ?
Sant Martin
2 - A costat del mas, de que se trapa ?
Se trapa un vielh castelroussins abandonat
.
3 - A quin endreit del castèl trapan un trauc per passar e anar furgar ?
Dins la cor del castèl.
4 - De qué lor permet de dobrir la pòrta ?
La Laguiòla de Feliç
5 - Balha 2 o 3 indicis que pròvan que qualqu'un mai passa per aqueste endreit ?
L'odor de cigaretas, la porta tancada, l'estug de cigarretas
6 - De que trapan enaut de l'escalièr qu'i èra pas a lor arribada ?
La porta es barada, alara que feliç avià mès quicòm per la blocar.
Il n'y a pas de commentaire sur cette page.
[Afficher commentaires/formulaire]