Los Frisons
Los sòcis son :
-Lena Rouxel
- Marie Fraisse
- Karla-Lina Boudjelouli
- Juliette Blanc
Question : De que conèissètz, sens recercar, sus la populacion dels Frisons ?
Coneisiai un pauc la region de la Frisa septantrionala, perque mos grands vivon pas luènh de la costa de la mar del Nord, mas pas res sus las populacions.
- Karla-Lina
Los frisons – tradicions e istoria
1- Istoria
Los frisons existisson dempuèi mai de 2000 ans. En l'an 12 abans J-C son pel primier cop ciutats dins un escrich roman. La debuta de l'istoria Frisona percontre demora pel moment inconeguda. Los arqueologas e especialistes de lenga pensan que los frisons an degut quitar en dos cops lo territori ont eran installats, entre lo Zuidersee (uei Ijsselmeer) e Weser per anar cap al Nordfriesland. Al segle 8, las habitacions eran subretot sus d'isclas e de Halligen. L'expansion sus la terra ferma comencet vers l'an 1000. disputas amb frança que s'espandis, l'espoca trobla dels Wikings, beleu una fugida dabans la religion cristiana son presas coma rasons per l'exod cap al Nordfriesland.
Un estat Nordfriesian a jamai existit. Sonque dos cops dins l'istoria de la frisa existiguet la pensada a l'independencia. Un cop en 1848 per lo revolucionari frisian Harro Haring e en 1919/1920 per lo fermier politician Cornelius Petersen. Aquestas ideas trapavan pas d'apueja al nivel de la populacion frisona. En 1962 i aguet una granda innondacion , l'aige annet cap a 100km dins las terras, e i aguèt de morts.
2- Tradicions
Bükebrennen : la « festa nacionala » dels frisons. Cada an, lo 21 de febrier brulan a la costa de la frisa, sus las isclas e Halligen mai de 60 Büken (sinhals luminoses). Büke es frison e sgnifica « signal de fuoc » . La Büke existis dempuei longtemps. I a 2000 ans, la cremadura de personnas devia demandar al dieu Wotan de terminar l'ivern. Los fuocs continueron de lusir sus la mar del nord aprep la cristianisacion. Dempuei lo segle 17, aquestes fuocs servisson a sortir los bateus en mar per pescar la balena. Uei es una attraccion toristica.
Boßeln : es « l'esport nacional ». Doas esquipas ensatjan de parcorir una distancia amb de bolas en efectuant lo mens de tirs. Los concorses se fan dins las carrièras, existis pas d'endrech altre par o far. Lo jòc remonta a una sorta d 'entrainament militari per desfendre la vilatge. Per desfendre los vilatges contra los piratas posedissian pas d'armas, devian se desfendre amb de peiras que jeitavan. Lo Bolßeln se jogan subretot en frisa, mas tanben un pauc per tot dins lo monde, mercès a l'immigracion . Los immigrants Frisons portèran aqueste joc en america. Uei ia de torneus nacionals e internacionals.
Sorgas : Eurominority
- Landesregierung Schleswig-Holstein
- heimatkundlicher-arbeitskreis.de
Telecharger le fichier les_frisons_.odp (1.1MB)
Demografia
Lo Frison septentrional es una lenga germanica occidentala parlada per mai o mens 9000 personas sus las isclas frisonas del Nord, en mar del Nord, sus la cotas oest del Land de Schleswig-Holstein, al Sud Est de la frontièra germano-danoise en republica fédérala allemanda. Es devesit en dialectes insurada de Sylt, Föhr, Amrum, Helgoland e en varietats continentalas de wieding, Boking, Karr, Norder, e Mitelgos.
Los dialectes insularas son plan differents los uns dels autres, mentre que las varietats continentalas son mai unificadas. Lo frison s'escriu en escritura romana dins una ortografia que las originas tornan montar a la debuta del sègle passat. Son primièr document literari es una traduccion del catechisme de Luther data de 1600 mai o mens. En defora de sa région d'origin, estimam que i a mai o mens 10000 locutors dins lo Schleswig- Holstein e NewYork?. Aquestas treinta darrièras annadas d'autras lengas se son parlada dins la région.
28% de la populacion demoran dins las zonas ruralas, 58% dins las zonas miej urbanas e 14% dins las ( pichotas) implantacions urbanas. Lo nombre de personnas que parlon Frison a demenusit dempuei las treintas darrièras annadas. Autres cops l'agricultura èra la principala activitat économica. Uèi es lo torisme subretot dins las isclas e de mai en mai tamben sus lo continent. 51% de la populacion travalhon dins lo sector tercèra. 25% dins als industrias manufacturièras, 21% dins los transports e lo comerci, e 3% dins l'espleitacion fermièra e la pèsca.
L'usatje e la preservacion del Frison an estat afectats negativament per lo conflicte séculari entre l'Alemanha e lo Danemark e per lo novèl desvelopament indistrual toristic de la région. La comunotat a résistat e a protestat en botan los frison dins l'anseinhament e la publicacion, e en organisan d'acamps dins la toca de valorisar sa lenga e sa cultura.
L'imna Frisona
De âlde Friezen Frison
I.
Frysk bloed tsjoch op! Wol noris brûze en siede,
en bûnzje troch ús ieren om!
Flean op! Wy sjonge it bêste lân fan d'ierde,
it Fryske lân fol eare en rom.
Chorus (2x)
Klink dan en daverje fier yn it rûn,
Dyn âlde eare, o Fryske grûn!
II.
Hoe ek fan oermacht, need en see betrutsen,
oerâlde, leave Fryske grûn,
Nea waard dy fêste, taaie bân ferbrutsen,
dy't Friezen oan har lân ferbûn.
Chorus (2x)
III.
Fan bûgjen frjemd, bleau by 't âld folk yn eare,
syn namme en taal, syn frije sin;
Syn wurd wie wet; rjocht, sljocht en trou syn leare,
en twang, fan wa ek, stie it tsjin.
Chorus (2x)
IV.
Trochloftich folk fan dizze âlde namme,
wês jimmer op dy âlders great!
Bliuw ivich fan dy grize, hege stamme,
in grien, in krêftich bloeiend leat!
Chorus (2x)
The Old Frisians (English translation)
I.
Frisian blood, thicken up! Now rise, foam and seethe,
and thud on through our veins!
Fly up! We sing of the best land on the Earth,
the Frisian land full of honour and pride.
Chorus (2x)
Sound then and thunder it far and wide,
Thine old honour, oh Frisian ground!
II.
How also from other nations, need, and sea threatened,
age-old, beloved Frisian ground,
Those stead fast bonds were never broken,
that bound the Frisians to their land.
Chorus (2x)
III.
Unused to bowing, they stayed by the old folk in honor,
their name and language, their sense of freedom.
Their word was law, right, humble and true they teach,
and opposed to coercion from whomever it might come.
Chorus (2x)
IV.
Honourable people of this old name,
be always proud of your ancestors!
Remain forever on that high grey stem
a green and strong flourishing shoot!
Chorus (2x)
http://www.youtube.com/watch?v=HI8n8wAUV4E